Yasaklanmış 10 Bilimkurgu Eseri

10. Shade’s Children – Garth Nix

Yazar: Garth Nix
Yayınevi: HarperTeen
Çıkış Tarihi: 1997
Sayfa Sayısı: 310

“Eğer şanslıysanız, ertesi gün savaşmak için yaşarsınız.” sloganına sahip eser, aslında bu söz ile kitabı tek cümle ile özetliyor. Ancak gerçek dehşeti sadece okurlar tam anlamıyla görebiliyor.

Shade’s Children, birçok ürkünç şey ile dolu. Bilgisayar zekâsı tarafından kontrol edilen, genç ana karakterler (10 yıllardır toprak için savaşarak oyun oynayan 3 uzaylı zorba yüzünden, dünyamızın cehennem gibi çorak toprakları boyunca, insan parçaları nakledilmiş korkunç robotlar kol gezmektedir.) üstün yararlarını göz önünde bulundurmamaktadır.

Evet, tüm diğer şeyler dehşet verici, özellikle hadım edilene kadar esir kampından kaçmayan çocuklardan biri gerçeği gibi. Ama kitabın gerçek uzun süreli dehşeti, en nihayetinde Shade’in ona güvenen ve ondan bir şeyler öğrenen çocuklara ihanet etmesidir ve kimse onlara bunun yaklaşmakta olduğunu görebilmeleri için, ciddi olarak düşünmeleri gerektiğini öğretmemiştir.

Güvenilir tıbbi uzanmalar, Shade’s Children kitabını yasaklanmış 100 kitap arasında en tepeye layık görmüş ve 90ların tartışma yaratan kitapları arasına koymuştur.

9. The Giver – Lois Lowry



Yazar: Lois Lowry
Yayınevi: Bantam Books
Çıkış Tarihi: 1993
Sayfa Sayısı: 179

The Giver, vatandaşların cinsel dürtülerinin silindiği, belli kadınlara yapay döllenmeye katlanmak gibi görevler verildiği ve bebeklerin, diğerlerinden farklı hızda gelişmesi için ötenazi edildiği distopik bir düzeni anlatır. Tüm fikirler, anılar, tarih ve sanat toplumun yönetilmesine yardımcı olabilir ancak aynı zamanda uygunsuz duyguların toplumun Bahşedicisi’nin (Giver), kendi yetisini ana karakter Jonas’a devretmeye hazırlanan ve bulunduğu konum itibari ile gözleri açılmaya başlayan, zihninde toplanmasına yol açabilir. Bu durum, tarih, anılar ve sanatın, ne kadar zor ve acı verici olursa olsunlar, işlevsel bir insan toplumu için hala gerekliğini olduğunu ortaya koyacaktır.

The Giver 1993’te basılmıştır. 1994’te Newbery Medal’ı kazanmıştır ve Avusturya, Kanada, Amerika gibi ülkelerde 5.3 milyodan fazla satmıştır.

Buna rağmen, South Carolina, Florida, Texas, Ohio, ve Colorado bölgelerinde bulunan pek çok orta okul ve lisede yasaklanmıştır. Bu nedenle, American Library Association (ALA) tarafından 90ların en çok tartışılan 11. Kitabı olarak seçilmiştir.

Aldığı diğer ödüller:
1996, William Allen White Award
ALA tarafından, “Best Book for Young Adults” (En iyi Genç Yetişkinler Kitabı), “Notable Children’s Book” (Kayda değer Çocuk Kitabı), ve “100 Most Frequently Challenged Books of 1990–2000” (1990-2000 arasında en sık tartışma yaratan 100 kitap”tan biri olarak seçilmiştir.
Regina Medal kazananıdır.
Bir okul gazetesi tarafından yılın en iyisi olarak seçilmiştir.


8. His Dark Materials – Philip Pullman


Yazar: Philip Pullman
Yayınevi: Scholastic
Çıkış Tarihi: 1995–2000

Türkiye’de özellikle filmi ile gündeme gelen Karanlık Cevher serisi, hatırlayacağınız üzere ilk kitabın uyarlaması olan Altın Pusula’da Nicole Kidman ile hayata geçmişti. Ancak bünyesinde ünlü oyuncular barındıran filmleri çekilmiş olsa da, o da vakti zamanında yasaklanmalardan kaçabilmiş değil. Bir çocuk kitabı da böylece yasaklardan nasibini alıyor. Ama önce nedenine bir bakalım.

İşte Philip Pullman seriye gelen tepkiler için şöyle diyor:

“Az bir eleştiri aldığım için şaşırdım. Harry Potter tüm sert eleştirileri topluyor… Bu arada, zavallı yaşlı Harry’nin söylediklerinden çok daha huzur bozucu şeyler söyleyerek radarın altında uçuyordum. Kitaplarım Tanrı’yı öldürmekle ilgili.”

Altın Pusula, 2007’nin 4. En çok tartışma yaratan kitabı olmuştur. 2008’de 2. Sıraya yükselmiştir. Muhtemelen bunun nedeni “Katolik Cemiyeti’nin Altın Pusula’nın film versiyonuna karşı başlattığı hakaret karşıtı kampanyadan”dır. Cemiyet başkanı kitap için “Çocuklar için ateizm” diyor. Böylece Altın Pusula da payına düşeni almış oluyor.

7. Stranger in a Stranger Land – Robert H. Heinlein


Yazar: Robert H. Heinlein
Yayınevi: Putnam Publishing Group
Çıkış Tarihi: 1961
Sayfa Sayısı: 438

Stanger in a Stranger Land, özgür aşk ve Sapir-Whorf hipoteziyle* ilgili inançsız bir kitap ve 1962’de yayınlandığında bile tartışma yaratan bir kitap olmuştur.

Bir bilim-kurgu olan kitap, ilk kez 1961 yılında yayınlanmıştır. Konusuna daha detaylı bakacak olursak kitap, Marslılar tarafından yetiştirilmiş olan Valentine Michael Smith adında bir gencin Dünya’ya dönüş vaktinin gelmesini anlatıyor. Smith’in Dünya’ya dönmesi ile gezegenin kültürüne ayak uydurması ve oradaki soydaşları ile etkileşimi işlenmiştir.

Kitap, 1962’de en iyi roman dalında Hugo Ödülü’nü kazanmıştır.

Staranger in a Strange Land’in tartışma yaratan tek yanı konusu değildir. 1960′ların sonlarına doğru ortaya çıkan Hippi hareketinde oldukça popüler olmuştur. Ayrıca, bir Neo-pagan organizasyonu bu kitabın ana karakterlerini model almıştır. Yazar ise, hareketin lideri ile mektuplaşması ve kurulan Neo-pagan kilisesininin dergisine bağışta bulunmanın dışında diğer projelerine katılmamıştır.

Doğal olarak, bu yapısından ötürü Texas’taki Bilim Akademisi’nin yaz müfredatına aykırı bulunmuştur.

Ancak tüm bunlara rağmen, Stranger in a Strange Land kült bir bilimkurgu eseri olmayı da başarmıştır.

*Sapir-Whorf hipotezi: bu hipotez, kişinin kullandığı kelimelerin onun hayatı nasıl algıladığını yansıtma şekli olduğunu iddia eder.


6. Nineteen Eighty-Four – George Orwell


Yazar: George Orwell
Yayınevi: Secker and Warburg
Çıkış Tarihi: 1949
Sayfa Sayısı: 326

Ülkemizde de oldukça tanınan ve dünya çapında bir kült eser sayılan Bin Dokuz Yüz Seksen Dört de yasaklılar listesinden nasibini alanlardan. Ancak ilginç olan, anlattıkları “ıska geçilerek” çok farklı düşünceleri barındırmaktan ötürü çeşitli okullarda yasaklanmış olmasıdır.

Suçlanma nedeni ise kitabın, komünist düşünceler barındırması, Yahudi, düşmanlığına teşvik etmesi ve cinsel göndermeler yapmasıdır. Bu kitabı okuyanların gerçek anlamda anlatılanları kavrayamadıkları açık. Hal böyle olunca, 1981 yılında Florida, Jackson County’de okul ve kütüphanelerde yasaklanmıştır.


5. Fahrenheit 451 – Ray Bradbury


Yazar: Ray Bradbury
Yayınevi: Ballantine Books
Çıkış Tarihi: 1953
Sayfa Sayısı: 179

Bir başka “bu kadarı da olmaz” dedirtecek duruma ise Fahrenheit 451 gibi meşhur bir distopik bilimkurgu kitabı düşüyor. Tıpkı Bin Dokuz Yüz Seksen Dört’te olduğu gibi, içeriği anlaşılmadan yargılanan bir başka kült eser de bu kitap. Ama onun suçu bu listedeki belki de en ilginç neden. 1998 yılında, Mississippi Lisesi’nde bir ebevynin şikayeti üzerine yasaklanmıştır. Gerekçe ise kitapta geçen “Allah kahretsin!” sözüdür.

Yine ülkemizde oldukça iyi bilinen bir eser olan Fahrenheit 451, kitapları tehlikeli bulan bir geleceği ve onları yakan itfayecileri anlatıyor. Kendisi böyle düşünceler içerirken çok ironik bir gerekçe ile yasaklılar listesinde yerini alıyor.


4. A Wrinkle In Time – Madeline L’Engle


Yazar: Madeline L’Engle
Yayınevi: Farrar, Straus & Giroux
Çıkış Tarihi: 1962
Sayfa Sayısı: 238

A Wrinkle In Time, Madeline L’Engle’in dört bölümlük serisinin ilk kitabıdır. Kitap, zaman ve evrenin büyüklüğünü, kötülüğün doğasını ve bağnazlığın yarattığı tehlikeyi anlatır. Ah, ama onun suçu ise, “cadı” olarak bilinen karakterlere sahip olmasıdır. İşte böylece, 90ların en çok tartışılan 22.kitabı olarak listede yerini almaktadır.

Kitap, Newbery Ödülü başta olmak üzere, Sequoyah Kitap Ödülü, Lewis Caroll Shelf Ödülü’nü kazanmış ve Hans Christian Andersen Ödülü’nde ikinciliği almıştır.


3. Slaughterhouse-Five – Kurt Vonnegut


Yazar: Kurt Vonnegut
Yayınevi: Delacorte
Çıkış Tarihi: 1969
Sayfa Sayısı: 186

Bu kitabın en önemli özelliği, bir bilim-kurgu kitabı olmasının yanı sıra aynı zamanda neredeyse bir otobiyografi olmasıdır. Yazarı Kurt Vonnegut, İkinci Dünya Savaşı’nda Amerikan askerlerine esir düşmüştür. Ayrıca, kitapta Amerika tarafından Almanya, Dresden’e yapılan bombalı saldırıda on binlerce sivilin ölümü de anlatılmaktadır. Dahası, Nazilerin eşcinsellere yaptığı eziyete dair bilgiler içermektedir.

Slaughterhouse- 5 bu kadar şeyi içinde barındırınca, yasaklandığı yerlerin listesi de bir hayli kabarık oluyor. New York State, Ohio, Florida, Georgia ve Wisconsin’de yasaklanmasının yanı sıra Louisiana, Michigan (2 kere) Texas, Virginia, Rhode Island, Illinois, Kentucky (2 kere) ve tekrar Wisconsin’de büyük tartışmalra neden olmuştur. Ancak bu kadarla kalmıyor. Kitap, 1973 yılında, Kuzey Daktota’da halk tarafından kopyaları yakılmıştır.


2. Brave New World – Aldous Huxley


Yazar: Aldous Huxley
Yayınevi: Chatto and Windus
Çıkış Tarihi: 1932
Sayfa Sayısı: 282

Bilim-kurgu deyince ilk akla gelen kült eserlerden biri de hiç şüphesiz Cesur Yeni Dünya’dır. Kelimelerle anlatılmayacak kadar eşsiz ve eleştirdiği düzen ile son derece sarsıcı etkisi olmasına rağmen, büyük bir kitle onun ne anlatmak istediğini anlayamamıştır. Bin Dokuz Yüz Seksen Dört ve Fahrenheit 451 örneklerinden sonra, daha ne anlattığı anlaşılmadan saldırıya uğrayan bir diğer başyapıt, Cesur Yeni Dünya da bu insanların hışmına maruz kalıyor.

1932’de İrlanda’da, 1980’de Missouri’nin bir şehrinde, 2000 yılında Alabama lisesinde yasaklanmıştır. Ancak bu kadarla kalmıyor. 1988’de Oklahoma’da, 1993’te California’da, 2003’de Texas’ta ve son olarak 2008’de (oldukça yakın bir tarih) Indiana’da büyük tartışmalara neden olmuştur.

Kitabın bunca tartışamaya neden oluşu ve yasaklanma nedeni ise, özgür aşka destek olduğu, uyuşturucuya teşvik ettiği, ateistlik, çekirdek aile yapısına karşı olduğu gerekçesidir.

Ne diyelim, bunca şeyi iddia edenler aslında kitabın suç olarak gösterilen düşünceleri eleştirdiğini çok vahim bir şekilde anlayamamışlardır.


1. A Clockwork Orange – Anthony Burgess


Yazar: Anthony Burgess
Yayınevi: William Heinemann
Çıkış Tarihi: 1962
Sayfa Sayısı: 192

Kitabın film versiyonu, efsane yönetmen Stanley Kubrick tarafından beyaz perdeye aktarılmış ve kitabın tüm o kaosunu beyaz perdeye başarılı bir biçimde yansıtmıştır. İçinde yüksek dozda şiddet bulunduran ve yazarın nefret dolu bir dille anlattığı bu düzen, içeriğindeki şiddete paralel bir tepki doğurmuştur.

1973 yılında Utah’ta bir dükkan sahibi bu kitabı bulundurduğu için tutuklamış, sonra suçlamalar geri alınmış ve çıkan tartışmalar yüzünden dükkanını taşımaya zorlanmıştır. Daha sonra, 70′lerin sonunda, “uygunsuz dili” nedeniyle iki lisede yasaklanmıştır.

---

*Sapir-Whorf Hipotezi'nin dilbilimindeki temel anlamı, insan düşüncesinin yerel dillerden çok yoğun bir şekilde etkilendiğini göstermektir. Bir insanın kendi dilinde belirli bir düşünce yapısı oluşmuştur ve bu insan başka bir insanın dilini hiçbir zaman tam anlamıyla anlayamaz. Bu tartışmalara yol açan tez, Whorf tarafından oluşturulmuş, diğer bir dilbilimci Sapir tarafından ortaya konmuş ve ikisinin tezi olarak sunulmuştur.